Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) modeline yönelik devam eden çalışmalar kapsamında enerji bürokrasisi, sivil toplum örgütleri ve enerji yatırımcıları 14 Temmuz 2016 günü Ankara’da düzenlenen bir toplantıda bir araya geldi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nda, YEGM YEK Daire Başkanı Sabahattin Öz ve ekibinin sorumluluğu ve sunumu ile gerçekleştirilen toplantı ETKB Müsteşar Yardımcısı Abdullah Tancan tarafından yönetildi.
YEGM Genel Müdürü Dr. Oğuz Can ve ETKB Bakan Danışmanı Ömer Demirhan da toplantıya enerji yönetiminden katılan iki üst düzey isim oldu.
Toplantıya davet edilen yerli ve yabancı enerji yatırımcıları ve şirketlerinin yetkilileri de sürdürülen çalışmalar hakkında bilgi sahibi olup, görüşlerini enerji yönetimi ile paylaşma imkanı buldu.
Sivil toplum ise toplantıda güneş enerjisi alanında Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye Bölümü (GÜNDER) , rüzgar enerjisi alanında ise Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) tarafından temsil edildi. ODTÜ-GÜNAM da toplantının katılımcıları arasında yer alan diğer bir kurum oldu.
Toplantıda enerji yönetimi tarafından, YEKA modeli kapsamında sürdürülen çalışmalar hakkında paylaşılan bilgilerin satır başları şu şekilde oldu;
- Hazırlanan yönetmelik taslağı hem güneş hem rüzgar enerjisi için ana esasları belirtiyor. Her sektörün kendine ait özelliklerini içeren bilgiler ayrıca yayınlanacak.
- Malzeme üretim tesisinin YEKA alanında veya yakınında olması zorunluluğu olmayacak.
- YEKA için üretim yapacak tesislere 5. bölge yatırım teşvikleri uygulanacak.
- YEKA bölgeleri için yapılacak üretimlerde güneş enerjisi için ingot ile wafer temelinden başlaması gerekecek.
- Sadece üretim değil aynı zamanda Ar-Ge yatırım ve faaliyetleri de belirli ölçütlere göre denetlenecek ve performans kriterleri oluşturulacak.
- YEKA bölgeleri için şu anda 1.500 MW’lık bağlantı görüşü hazır durumda. İlk aşamada sadece bu güç kadar ihale yapılacak.
- İlk ihaleye malzeme üretim tesisi kuranlar katılabilecek. Daha sonraki ihalelere yerli olarak üretilen ürünleri kullanarak elektrik üretim tesisi kuranlar da katılabilecek.
- YEKA ile ilgili kamulaştırma, parselasyon, imar ve ÇED süreçlerinin YEGM tarafından yapılıp tamamlanacak olması bu yatırımlara hız katacak.
- Yönetmelik ve yarışma şartları ile ilgili geri dönüşler 25 Temmuz 2016 tarihinde alındığı takdirde, yönetmelik bu yılın Ağustos ayında yayınlanabilecek, Eylül ayında ise bu alanlara yönelik ihale tarihleri açıklanabilecek.
- İhale süreçlerinde düşük maliyet, en kısa sürede üretime geçiş, yerli üretim oranının yüksekliği ve en ileri teknoloji transferi (Ar-Ge) olanağı sağlayacak projelere öncelik verilecek.
Özel sektör görüşlerini ve önerilerini paylaştı
Toplantıya katılan enerji sektörü temsilcilerinin paylaştığı görüş ve öneriler ise ana olarak şu başlıklarda oldu;
- Yönetmelik taslağında 9. madde 10. fıkradaki iptal şartında yer alan ‘’gerekli görülecek durumlarda’’ gibi muğlak ve yoruma açık bir ifade yerine açık ve net bir şekilde yazılmalı.
- Yönetmelik taslağı 11. Madde’de lisans süresinin 30 yıl olduğu belirtiliyor. Açılan ihalede 15 yıllık elektrik üretim lisansı verilirse kalan sürenin nasıl kullanılacağı konusuna açıklık getirilmeli.
- Uzun soluklu ve kalıcı bir güneş ve rüzgar yatırımı yapılabilmesi için bir yol haritası ve projeksiyon olmalı. Aksi takdirde belirsizlik ortamında yatırım yapılamaz ve iş planı hazırlanamaz.
- Yerli ürün tanımı ve yerlilik oranları açık ve net bir şekilde tanımlanmalı.
- YEKA ile ilgili izin ve bürokratik işlemlerin kamu tarafından tamamlanması yatırımlara hız kazandırır.
- Kapasite tahsislerinin birkaç firmaya verilebilecek şekilde yapılması halinde rekabet ortamı olmayacağından gerçek pazar koşullarının yaratılamaz, bu durum da tekelleşmeye yol açabilir.
- YEKA ihalelerinde ve şartnamelerinde malzeme teknoloji tanımı yapılmamalı.
- Neyin ne kadar yerli olduğu denetlenmeli.
- Ne kadarlık üretim kapasitesine ne kadarlık lisans hakkı verileceği bir an önce netleştirilmeli
- Ar-Ge’de başarı ölçütleri koyulmalı. Verimlilik artışı bu ölçütlerden biri olabilir.
Bununla birlikte toplantıda söz alan enerji sektörü temsilcilerinden bir kısmı yatırım yapacak firma büyüklüğü, referansları, ihracat şartı, Ar-Ge şartı, yeteri kadar teminat ve en düşük kapasite belirlenip ölçek ekonomisinden yararlanıp bu yatırımların birkaç firmaya verilmesi gerektiğini vurguladılar.
Diğer bir kısmı ise yerlilik ve yetkinliğin çok önemli olduğu, niş pazarlara özel üretim yapan firmalar için de küçük kapasitelerde tahsis yapılmasının gerekliliği hususunda görüşlerini paylaştılar.
Toplantıya özel sektörü temsilen AHL Enerji, Akfen Enerji, Armin Energy, Aselsan, Bilgin Enerji, Borusan EnBW, Demirer Holding, Ekore, Eksim Holding, Enercon, Enerjisa, FC Enerji, Fina Enerji, First Solar, General Electric, GTC Trade, Kalyon A.Ş., KEP, Kibar Holding, Marsan Holding, Northel Enehri, Özgül Holding, PNE Wind, RE Consult, RES Anatolia, Senvoy Turkey, Siemens, Solimpeks, Solitek EU, Talesun, Tegnatia, Vestas, Zenit Enerji, Zorlu Enerji şirketleri katıldı.
Elektrik üretim kapasitesinin yerli üretim ile birlikte gelişmesi hedefleniyor
YEKA modelinin ana ilkeleri 27 Kasım 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren ‘’Elektrik Enerjisi Üretimine Yönelik Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlarının Belirlenmesi, Derecelendirilmesi, Korunması Ve Kullanılmasına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik’’ ile belirlenmişti.
Bu model ile Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim kapasitesinin, bu yatırımlarda kullanılacak aksamların mümkün olan en yüksek oranda yurt içinde üretilerek artırılması hedefleniyor.
Resmi Gazete’de 9 Eylül 2015 tarihinde yayınlanan ilan ile Konya, Karapınar’da 2.718,8 hektarlık alanın, 19 Kasım 2015 tarihinde yayınlanan ilan ile de Niğde, Bor’daki 2.539 hektarlık alanın ‘’Enerji Endüstri İhtisas Bölgesi’’ olarak belirlendiği duyurulmuştu.
