12-18 Kasım tarihlerini kapsayan Erozyonla Mücadele Haftası’nda TEMA Vakfı, toprak ve iklim ilişkisine dikkat çekiyor ve tüm Türkiye’de “Toprağı koru, iklimi koru” sloganıyla yürüyüş ve etkinlikler düzenliyor. TEMA Vakfı ayrıca Erozyonla Mücadele Haftası’nda kamuoyunun bilinçlendirilmesi için toprak hakkında kapsamlı bilgileri içeren Toprak TEMA (www.topraktema.org) web sitesini de yenileyerek yayına alıyor.
TEMA Vakfı, bu yıl Erozyonla Mücadele Haftası’nda toprak ve iklim konusuna vurgu yapıyor. Toprak ve iklimin birbiriyle yakından ilişkili olduğuna değinen TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, “İklim değişikliği bugün ve yarınımızı tehdit eden en önemli sorunlardan biri olarak görülüyor. İklim değişikliğine özellikle fosil yakıt kullanımı sonucu ortaya çıkan sera gazları (karbondioksit vb.) neden oluyor. Sera gazları küresel ortalama sıcaklıkları artırıyor. Sanayi devrimini takiben dünyadaki ortalama sıcaklık 1 derece arttı. Bu artışın 1,5 derecede sınırlı tutulması iklim değişikliğinin etkilerinin daha da şiddetlenmemesi için ciddi önem taşıyor. Küresel sera gazı emisyonlarını 2030 yılına kadar 2010 yılı seviyesine göre %45 azaltmamız ve 2050 yılına kadar net sıfırlamamız gerekiyor. Bunu başarmak için öncelikle toprak olmak üzere tüm karbon yutaklarını korumak büyük öneme sahiptir. Bu nedenle ülke genelinde düzenlediğimiz toprak yürüyüşleri, tanıtım ve bilgilendirme stantları ve eğitim etkinlikleri ile ‘toprağı korumak, iklimi korumaktır’ diyerek, toprak ve iklim değişikliği arasındaki karşılıklı ilişkiye dikkat çekiyoruz” dedi.
Türkiye topraklarının %86’sında erozyon görülüyor
Gıdamızın %95’i doğrudan veya dolaylı olarak toprakta yetişiyor. Ancak yaşamsal önemi olmasına rağmen topraklar yeterince korunmuyor. Türkiye’de ve dünyada ciddi oranda toprak bozulumu görülüyor. Dünyada ekilebilir arazilerin %33’ü toprak bozulumuna uğramış halde bulunuyor. Erozyon ile öncelikle toprakların karbon içeriği en yüksek olan üst kısmı yok oluyor. Türkiye’de erozyon hala en büyük toprak bozulumu nedenlerinin başında geliyor. Topraklarımızın %86’sında erozyon görülüyor. Bununla birlikte Türkiye’de yürütülen başarılı erozyon kontrolü ve ağaçlandırma çalışmaları ile taşınan ve erozyonla kaybedilen toprak miktarı yıllar içerisinde azalıyor. Ancak hala yılda 642 milyon ton toprak erozyonla taşınıyor. Bu toprağın 154 milyon tonu ise deniz, dere ve göllere taşınarak kaybediliyor. Türkiye’de erozyonla taşınan toprağın yaklaşık %1’i ormanlardan, %56’sı mera alanlarından, %39’u tarım alanlarından ve %4’ü diğer alanlardan geliyor. Bu açıdan bakıldığında ormanların erozyonu önlemede önemli bir rolü bulunuyor. Dolayısıyla orman varlığının korunması ve artırılmasının önemi bir kez daha öne çıkıyor. Bununla birlikte tarım ve mera alanlarında erozyonu azaltacak önlemlerin de alınmasının gerekliliği görülüyor. Toprak verimliliğini azaltan erozyon aynı zamanda bugün ve gelecek kuşakların gıda güvenliği açısından büyük risk oluşturuyor. Oysa sürdürülebilir toprak yönetimiyle %58 daha fazla gıda üretilebileceği bildiriliyor. Bu konuda herkesin üzerine ciddi sorumluluklar düşüyor. Devletlerin ve karar alıcıların ise sürdürülebilir toprak yönetimi konusunda daha somut adımlar atmaları gerekiyor.
Toprak TEMA web sitesi yenilendi
TEMA Vakfı daha önce 2013 yılında kullanıma açtığı ve toprak hakkında merak edilen çok sayıda bilginin bulunduğu Toprak TEMA (www.topraktema.org) web sitesini yenileyerek tekrar kullanıma sundu. Toprakların yaşamsal önemini topluma iletmek için açılan Toprak TEMA web sitesinin içeriği ve tasarımı, Turan Demiraslan’ın her yaştan ve her meslekten bireylere yönelik yaygın eğitim faaliyetlerini desteklemek için yaptığı bağış sayesinde güncellendi. Yenilenen Toprak TEMA web sitesi toprak hakkındaki genel bilgileri, Türkiye’deki toprakların durumunu, toprağa dair merak edilen ve az bilinen konuları içeriyor.
İklim değişikliğini engellemek ve toprağı korumak için bireysel düzeyde alınabilecek çok sayıda önlem bulunuyor. Aşağıdaki tabloda iklim değişikliğini engellemek için yapılabilecekler ve toprağın karbon döngüsündeki yerini güçlendirecek eylemler özetleniyor.
| İklim değişikliğini engellemek için | Topraktaki karbonu korumak ve toprağın karbon tutma kapasitesini artırmak için |
| Yenilenebilir enerji kullan! Yerel ve ulusal yönetimlerin yenilenebilir enerjiye öncelik vermesi için talepte bulun. | Meraları koru! Ormanları koru! Ağaçlandırma ve mera ıslah çalışmalarına katkı ver. Tahrip olmuş orman alanlarını ağaçlandır, mera arazilerini ıslah et. |
| Toplu taşıma ve bisiklet kullan, kısa mesafeleri yürü! Kaldırımların ve bisiklet yollarının iyileştirilmesi için talepte bulun. Daha az uçak kullan! Demiryolu ulaşımı yatırımlarının artırılması için talepte bulun! | Meyilli arazide teraslar üzerinde tarım yap. Oyuntu oluşması muhtemel yerleri, dere kenarlarını sürekli bitki ile örtülü tut.
Salma sulama yapma, damla sulama vb su tasarruflu sulama sistemlerini kullanarak sulama yap. Rüzgar erozyonuna karşı rüzgar perdeleri tesis et. |
| Enerji verimliliği yüksek elektrikli eşyalar kullan! | Arazi işlemede erozyon önleyici tedbirleri uygula. Toprakları meyil istikametinde işleme. Gereksiz toprak işleme yapma. |
| Yerelde üretilmiş gıda ürünlerini tercih et! | Çok çeşitli ürün ek! Mono-kültür tarım yapma! Ekim nöbeti uygula. |
| Çöpünü azalt, ambalajlı ürün satın alma, geri dönüşüm yap! | Sürdürülebilir tarım tekniklerini benimse, gelişigüzel kimyasal gübre ve pestisit kullanma. |
| Fosil yakıtlara dayalı enerji tüketiminin gezegene ve insana zararı konusunda farkındalık yaratmak için iklim örgütlerini destekle! | Organik gübre, kompost vb kullan. Anız yakma! |
| İklim değişikliği konusunda bilgilen ve harekete geç! | Bilinçsiz şehirleşmeyi engelle! Toprağın asfalt veya betonla mühürlenmesine engel ol! Yerel ve ulusal yönetimlerden bunu talep et! |
Basın Bülteni-12-11.2018
