İklim ve enerji çalışmaları hazırlayan bağımsız düşünce kuruluşu Ember tarafından yayınlanan araştırma, 2020’de kömür üretiminde rekor bir düşüş yaşandığını ancak elektrik sektörü emisyonlarının Paris Anlaşması’nın imzalandığı 2015 yılına göre daha yüksek olduğunu gösteriyor. Yenilenebilir enerjide lider konumda yer almasına rağmen Çin’in salgın sırasında kömür üretimindeki bu düşüş eğilimine karşı koyduğu ve 2020’de hem elektrik talebinde hem de kömür gücünde büyük bir artış gösteren tek G20 ülkesi olarak öne çıktığı görülüyor. Türkiye’deki elektrik üretiminin yüzde 12’si rüzgar ve güneş enerjisinden sağlanırken yüzde 9,4 olan dünya ortalamasının üzerinde bir gelişim kaydettiği belirtiliyor.
Haber: Esen ERKAN
Londra merkezli Ember’ın Küresel Elektrik Görünümü 2021 raporuna göre, geçtiğimiz yıl küresel elektrik üretiminde rüzgar ve güneş enerjisinin payı yüzde 15 (+314 TWh) artarken kömürden elektrik üretiminde ise yüzde 4 düşüş (-346 TWh) yaşandı. 2020’de rüzgar ve güneş enerjisinde yaşanan bu büyümenin Birleşik Krallık’ın yıllık toplam elektrik üretiminden daha fazlasına denk gelen dirençli bir büyüme gösterdiği kaydedildi.
Rapora göre, 2020’de küresel elektrik talebindeki artışın durmasına yol açan salgın ile küresel elektrik talebi geçen yıl yüzde 0,1 azaldı. 2008-2009 finansal krizinden sonra küresel elektrik talebinde ilk kez 2020 yılında düşüş yaşanmış oldu. Küresel kömür kapasitesindeki rekor düşüşe rağmen, elektrik sektörü emisyonlarının ise salgın yılında Paris Anlaşması’nın imzalandığı 2015 yılına göre hala yaklaşık yüzde 2 daha yüksek olduğu belirtildi.
“Kömür üretiminde en çok artış gösteren G20 ülkesi Çin”
Araştırma, Covid-19 salgınının başladığı 2020 yılında kömür üretiminde en büyük artış gösteren G20 ülkesinin Çin olduğunu ortaya koydu. Bu durum, Çin’i yüzde 53’lük bir oranla kömürle çalışan elektriğin yarısından fazlasından sorumlu ülke haline getirdi. Rüzgar ve güneş enerjisindeki yüzde 16’lık büyümeye (+98 TWh) rağmen, elektrik talebi yüzde 4 (+297 TWh) artış gösteren Çin’in kömür üretimi ise yüzde 1.7 (+77 TWh) arttı.
Ember’in kıdemli analisti Dr. Muyi Yang, “Bazı ilerlemelere rağmen Çin hala kömür üretimindeki büyümesini sınırlamakta zorlanıyor. Elektrik için hızla artan talep, kömür enerjisini ve emisyonları artırıyor. Daha sürdürülebilir talep artışı, Çin’in büyük kömür filosunu, özellikle de en az verimli alt kritik kömür birimlerini aşamalı olarak kaldırmasını sağlayacak ve ülkenin iklim hedeflerine ulaşması için daha fazla fırsat sağlayacak.” ifadelerini kullandı. Çin’in ardından gelen kömür üreten en büyük dört ülkenin tümünde ise 2020’de kömür enerjisinde düşüş yaşadı: Hindistan (yüzde -5), Amerika Birleşik Devletleri (yüzde -20), Japonya (yüzde -1) ve Güney Kore (yüzde -13).
Salgın sürecinde kömürden elektrik üretimindeki rekor düşüşün yetersiz olduğunu belirten Ember’ın kıdemli elektrik analisti Dave Jones: “Dünyanın hiçbir yerinde yeterince hızlı ilerleme kaydedilmiyor. Küresel ısınmanın 1,5 dereceyle sınırlandırılması için kömürden elektrik üretiminin 2030’a kadar yüzde 80 azalması gerekli ve dünya liderleri, önümüzdeki zorluğun hala farkına varamadı.” değerlendirmesinde bulundu.
Ember raporundan Türkiye için önemli noktalar:
- Ember raporundaki Türkiye bölümü, elektrik talebinde iki yıllık durgunluk ve artan rüzgar ve güneş enerjisi üretimi ile kömürden elektrik üretiminde art arda iki yıl düşüş yaşandığını gösteriyor. Ancak, bu 7 TWh’lik düşüş yalnızca elektrik talebindeki artış son iki yılda geçici olarak durduğu için gerçekleşti. Talep 2020’de sadece yüzde 0,6 arttı ve fosil gaz ile elektrik üretimindeki artış da kömür üretiminin gerilemesine katkı sundu.
- Rüzgar ve güneş, 2020’de Türkiye’deki elektrik üretiminin yüzde 12’sini oluşturdu. Dünyanın rüzgar ve güneş üretimindeki payı son beş yılda ikiye katlanırken Türkiye, yüzde 9,4 olan küresel ortalamanın üzerinde bir gelişim kaydetti.
- Türkiye, 2015 yılından bu yana kömürün elektrik karmasındaki payının arttığı üç G20 ülkesinden biri oldu. Dünya genelinde kömürden elektrik üretimi 2015’te yüzde 38’den 2020’de yüzde 34’e düştü. Türkiye’de elektrik üretiminde kömürün payı ise aynı dönem yüzde 29’dan yüzde 34’e yükseldi. Türkiye’nin kömür üretimi 2015’ten 2020’ye yüzde 39 artarak G20 ülkeleri arasında en büyük ikinci artış oldu.
Rapora buradan ulaşabilirsiniz.
