Orman Köylerinin Elektriği Güneşten

Orman köylerinin elektrik ihtiyaçlarını güneş enerjisinden sağlamalarını hedefleyen ORKÖY-PV Projesi kapsamında, pilot bölge seçilen 4 köye güneş enerjisi tesisi kurulacak. Her biri 100 kW kapasiteli olan elektrik üretim tesisleri için pilot uygulamalar, Afyon, Konya, Çorum ve Elazığ’da başlıyor.

Orman köylülerine kurulacak olan yenilenebilir enerji kooperatif aracılığı ile maddi katkı da sunan proje ile elektrik maliyeti yüzünden sulu tarım yapılamayan alanlarda tarımsal verimlilik artırılacak.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP’nin yürüttüğü ve Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye Bölümü GÜNDER’in proje ortağı olduğu “Orman Köylerinde Güneş Enerjisinden Elektrik Üretimi İçin Sürdürülebilir Enerji Finans Mekanizması Projesi” kapsamında, ilk 4 tesisin Afyon, Konya, Çorum ve Elazığ’da kurulmasına karar verildi. Projenin kapsamına giren yaklaşık 24.000 orman köyü bulunan ülkemizde, 2018 yılı içerisinde ilk aşamada 4 köye güneş enerjisi tesisi kurulacak.

Teknik, mevzuat ve bütçe çalışmalarında GÜNDER’in yer aldığı projenin hazırlık süreci 2013 yılında başladı. Küresel Çevre Fonu (GEF) tarafından uygun bulunarak onaylanan proje, Dışişleri Bakanlığı ve Orman ve Köy İşleri Bakanlığı içerisindeki protokoller, bütçe çalışmaları, imzalar ve birçok bürokratik aşamadan geçtikten sonra, 01/03/2016-01/03/2020 tarihleri arasında gerçekleştirilmek üzere çalışmalar başlatıldı. Yürütücülüğünü UNDP’nin yaptığı projenin teknik danışmanı olan GÜNDER’in yanı sıra tesislerin kurulum sürecindeki tedarikçiler, GÜNDER üyesi firmalar olacak.

“Enerji emisyonları düşerken kadın istihdamı artacak”

Enerji sektöründe 28,750 ton CO₂’ye eşdeğer emisyonun önüne geçmesi hedeflenen proje ile şebekeye bağlı PV sistemlerinde 30 MWp kümülatif kurulu güce ulaşılırken şebekeye bağlı PV sistemlerinden yılda 47,520,000 kWh kümülatif toplam elektrik üretimi sağlanacak. Orman köylüleri için 450 iş pozisyonu yaratacak olan projede, kadın çalışan istihdamı öncelikli konular arasında yer alıyor. Tesislerin bakım ve sorumluluğu, köylerde yaşayan kadınlar tarafından yürütülecek ve bu personele verilecek ücretler, kooperatif gelirlerinden sağlanacak.

“4 aşamalı finansman modeli uygulanacak”

Yaklaşık 56 milyon dolar bütçeye sahip olan projenin finansman süreci 4 aşamalı olarak planlanıyor. İlk aşama, pilot alanlardaki kurulumun finansmanı için sadece hibe kullanılırken ikinci aşama, GEF ve ORKÖY hibeleri ile ORKÖY’ün düşük faizli kredisinin kombinasyonundan oluşacak. Üçüncü evre, GEF/ORKÖY hibeleri ve ORKÖY’ün düşük faizli kredisiyle beraber ticari kredileri de kapsayacak ve son evre ise ORKÖY hibeleri/kredileri ve ticari kredilerin yanı sıra tedarikçiye vadeli ödeme araçları da kullanılarak sağlanacak.

“Orman köyleri fazla elektriği kooperatif aracılığıyla satabilecek”

Köyler belirlenirken ortalama 70 haneli, iletim hatlarına yakın, gelir düzeyi açısından ihtiyacı olan, elektrik maliyeti yüzünden sulu tarım yapılamayan ancak uygun arazisi olan köyler belirlendi. Köye yönelik kriterlerin yanı sıra ulaşımın kolay ve güneş değerlerinin yüksek olması gerekiyor. 4 ilde seçilen aday köylerde yapılan incelemelerin ardından, belirlenen sıralama bakanlığa bildirildi ve onaylar ile birlikte ilk 4 köy belirlendi.

Her bir köye bedeli proje bütçesinden karşılanmak üzere, köyün tüm elektrik ihtiyacını karşılayacak olan 100 kW değerinde güneş enerjisi santrali kurulacak. Bu işlemleri yapabilmek için her köyde Yenilenebilir Enerji Kooperatifi kuruldu. İhtiyaç fazlası elektrik kooperatif aracılığı ile devlete satılacak ve kooperatif üyeleri arasında paylaşıma gidilecek.

Santralın büyüyebilmesi kooperatif üyelerinin toplam abonelik sözleşme kapasiteleri ile sınırlı tutulurken kooperatife üye olan her abonenin abonelik sözleşmesinde yazan bir sözleşme gücü olacak. Bu güçlerin toplamı 100 kW’dan fazla olduğunda köylüler kendi imkanları ile ve mevcut trafonun kapasitesinin imkan verdiği ölçüde ve bölge dağıtım firmasından bu konuda izin alarak artırım yapılabilecek.

“Proje ile yaklaşık 300 köye ulaşılacak”

Ülkemizin farklı bölgelerinden, içerisinde bulunulan bölgenin tüm özelliklerini taşıyan ve bakanlığın takdiri ile seçilecek olan köylerde, 2019 yılında 12 köye ulaşılacak. Yaklaşık 300 köye güneş enerjisi sistemi götürmesi hedeflenen proje sürecinde, öncelikle ilgili köy muhtarlığının öncülüğünde köylülerin üye olduğu bir Yenilenebilir Enerji Kooperatifi kuruluyor. Bu kooperatif üyelerinin sözleşme güçleri toplamı kadar bölge dağıtım firmasına başvurup çağrı mektubu alınıyor ve bu çağrı mektubuna göre proje çizilip TEDAŞ’a onaylattırılarak santral yapılıp bittiğinde, ORKÖY kredi mekanizması tarafından yapımcı firmaya ödeme yapılıyor.

“Köylere en az 20 yıl ücretsiz elektrik”

Seçilen köylerin ve kurulacak tesisin çevresindeki orman köylerine de örnek olması ve bu köylerin kurulumlarının da proje bütçesinden sağlanması planlanıyor. Bu tesise sahip olan köyün hane halkı, aylık elektrik paralarını ödemeye devam ederken bölgesel farklılıklara göre süreç değişmek ile birlikte, yaklaşık 7 yıl sonra tesisin borcu bittiğinde, en az 20 yıl ücretsiz elektrik kullanabilecek.

Projenin üçüncü fazında, köylerin bu uygulamadan faydalanmaları için yine proje ortaklarının desteğinde ama bu sefer ticari bankaların finansman sağlamaları bekleniyor. Son fazda ise bu konunun yaygınlaşarak mevcut desteklerin yanında üreticilerin, Güneş Enerjisi Mühendislik ve Uygulama (EPC) firmalarının veya tedarikçilerin köylere bu finansman desteğini sunmaları planlanıyor. Projenin öngördüğü sistem, kooperatifçilik genel müdürlüğü, il ticaret müdürlüğü ve kooperatif denetim kurulu tarafından denetlenebilecek.

“Ormansızlaşmanın çözümü güneşten”

ORKÖY ile benzer bir proje olan güneş enerjisi sıcak su sistemleri, 2000 yılından bu yana uygulanıyor. Orman köylerinde kullanılacak sıcak suyun orman kaynaklarından sağlanması yerine, güneş enerjisinden elde edilmesini amaçlayan bu projede, şu ana kadar yaklaşık 130.000 haneye güneş enerjisi ile sıcak su sistemleri kuruldu. Ormandan ağaç kesilmesini önlemeyi hedefleyen bu projede şu ana kadar yıllık 200.000 ton odun tasarruf edildi.

İhaleler için son başvuru tarihi: 17 Eylül 2018

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP, Afyon, Konya, Çorum ve Elazığ illerinde planlanan 4 pilot tesisin kurulmasıyla ilgili ihale dosyalarını yayınlandı. İhale belgelerine göre UNDP Türkiye Ülke Ofisi ilgilileri “Türkiye’de Orman Köylerinde Solar Fotovoltaik Sistemler İçin Sürdürülebilir Enerji Finansman Mekanizması” projesi kapsamında, “4 x 100 kWp Şebekeye Bağlı Sahaya Monte Edilmiş PV Tesisi” temini, montajı ve devreye alınması için ihale yapılacak. İhaleler için son başvuru tarihi 17 Eylül 2018 olarak açıklanırken detaylar UNDP’nin resmi web sitesinde yayınlandı.

Kaynak: GÜNDER