GÜNDER Başkanı Kutay Kaleli, lisanssız güneş santrallerinde üretilecek elektriğin devlet dışında üçüncü taraflara da satılmasına imkan sağlayacak bir Yenilenebilir Enerji Ticaret Anlaşmaları (YETA) mekanizması kurulmasını önerdi.
Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye Bölümü (GÜNDER) Başkanı Kutay Kaleli sektördeki gelişmeleri ve önerilerini Enerji Günlüğü’nden Yaprak AKTAŞ’a anlattı.
Güneş enerjisi yatırımları nasıl gidiyor?
Üretici tüketicinin şebekeye verdiği güneş elektriği ile şebekeden aldığı elektriğin mahsuplaştırılmasında aylık periyoda geçilmesinden sonra pazarda çok ciddi bir hareketlenme başladı. Bu pazar özellikle çatı üzeri kurulumda iyi gidiyor.
İlave beklenti ve önerileriniz var mı?
Elbette bir takım eksiklikler var ve biz bunları farklı mecralarda dile getiriyoruz. Bizim taleplerimizden biri dünyada başlayan ancak Türkiye’de henüz başlamamış ikili anlaşma ile elektrik satabilme hakkını getiren Yenilenebilir Enerji Ticaret Anlaşmaları (YETA).
YETA nedir, bunu biraz açar mısınız?
Toptan elektrik fiyatlarıyla perakende elektrik fiyatları arasında fark var. YETA tam bu ikisinin arasında bulunuyor. Güneş enerji santrali yatırımcısı ürettiği elektriği ikili anlaşma yoluyla başkasına satabilsin istiyoruz.
Taleplerinizle ilgili geri dönüş aldınız mı?
Yaptığımız görüşmelerden hep olumlu geri dönüşler alıyoruz. Ama maalesef mevzuat YETA önerimizin hemen hayata geçirilmesine müsaade etmiyor. Sadece öz tüketim amacıyla elektrik üretebilen lisanssız santrallerin enerji ticareti yapmasına da müsaade edilecek bir kanun değişikliği şart. Bunu sağlarsak çok sayıda yeni santral kurulacaktır.
Sektörün YEKDEM konusundaki beklentileri neler?
Mecliste görüşülen kanun taslağında YEKA için ihalelerin Türk lirası olarak yapılması öngörülüyor. Bu YEKDEM’in de Türk lirası olma ihtimaline işaret. TL cinsinden desteklerin bazı dezavantajları var. Mesela yerli bankalara gittiğinizde TL proje finansmanı bulmak mümkün değil, bulsanız da faizleri çok yüksek. Yabancı yatırımcı açısından da sıkıntılı bir durum. TL cinsinden desteğin hangi sistematikle artırılacağı da başka bir soru işareti. Bizim tercihimiz YEKDEM ve YEKA’da teşviklerin yabancı para birimi cinsinden verilmesi. Bakanlık TL’yi tercih edecekse biz bunu ihalenin yapıldığı günün kurundan yabancı para birimine çevirip o kuru sabit tutmak istiyoruz. Bu sektörün ortak görüşüdür ve Bakanlığa ilettik.
Yeni YEKA ihalelerine ilişkin hazırlıklar ne durumda?
Üçüncü YEKA ihalesi yolda. Çok sayıda ilde ve küçük projelerin çıkacağını biliyoruz. Bu konuda kanunun yakında mecliste oylanacağını ve Nisan ayında ihaleye çıkılacağını düşünüyoruz. İhaleden sonra teklif süresi için yatırımcılara çalışmalarını tamamlaması için en az iki ay gibi bir süre tanınmalı. YEKA ihalelerinin sıklıkla yapılması lazım.
Neden sıklıkla YEKA ihalesi?
İki önemli nokta var… Birincisi piyasadaki aktörlerin çalıştırdığı mevcut kalifiye iş gücünün korunması lazım. Çünkü sektörde sadece güneş tarafında yaklaşık altmış bin kişilik istihdam var. Bu istihdamın korunması için sürdürülebilir ve öngörülebilir bir piyasa lazım. İkinci konu da bedava bir kaynak olan güneş enerjisi kullanımının artırılması. Biz halen enerjimizin önemli bir miktarını pahalı kaynaklarla üretiyoruz.
GES’lerin ilk yatırım maliyetleri ne durumda?
Bugün bir GES yatırımının maliyeti, üç-dört yıl öncesindekinin yarısından da ucuza geliyor. 2016’larda bir milyon iki yüz bin dolara bir MW kurulum yapılıyordu. Bugün bu rakam 600 bin dolar seviyesinde. MW başına maliyet hiçbir zaman sıfıra inemez elbette ama tabii ki bir miktar daha azalacağını öngörüyoruz.
