GÜNDER, Yeni Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği ile ilgili gelişmeleri değerlendirdiği basın bülteni yayınladı. GÜNDER’den yapılan 9 Temmuz 2019 tarihli basın açıklaması:
Ülkemizdeki güneş enerjisi santrallerinin kurulu gücü Haziran 2019 sonunda 5.451 MW değerine ulaştı ve güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi, ülkemiz kurulu gücünde yüzde 5’leri çoktan yakaladı. Şu anda kurulu gücün yaklaşık olarak yüzde 15’i çatılardan sağlanıyor. Enerji tüketicilerinin aynı zamanda enerji yatırımcısı olmasının önünü açan aylık mahsuplaşma yönetmeliğini de içeren “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği” sayesinde, çatı tipi uygulamalarını etkin ve verimli kılacak olan süreç başladı. Türkiye’de çatı tipi güneş enerjisi sistemlerinin geleceğini kurgulayan ana tema olarak görülmesi gereken bu süreç ile birlikte güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yapabilecek atıl haldeki çatı, cephe gibi alanlar değerlendirilecek, üretim ve tüketim noktası aynı olmak şartıyla mevcut bağlantı gücünü aşmamak üzere, güneş santrali kurulabilecek.
GÜNDER olarak, kamu temsilcilerimiz, sektör paydaşlarımız ve üyelerimiz ile birlikte yeni yönetmeliğin daha uygulanabilir hale getirilmesi ve yönetmelik değişikliği ile birlikte gelen olası mağduriyetlerin ortadan kaldırılması için görüşmelerimiz ve yönetmeliğe katkı sunma çalışmalarımız sürüyor. Sektörümüzün önünü açan yeni yönetmeliğin detaylı incelemeler, görüşmeler yapılması ve ortak akıl geliştirerek düzenlenmesi gereken önemli noktaları bulunuyor.
GÜNDER olarak Lisanssız Elektrik Üretim yönetmeliği ile ilgili daha hızlı ve verimli yol almamızı sağlayacak olan konuların başında, 12 Mayıs 2019 tarihli yönetmelik kapsamında, tüketimin bulunmadığı ay içerisinde üretilmiş olan elektrik için elektrik dağıtım şirketlerinden ödeme alamayan santraller geliyor. Bu mağduriyetin giderilebilmesi amacıyla, santral adı, yeri, üretim dönemi ve miktarı gibi detayları alarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ile görüşmek üzere, dilekçe hazırladık.
Buna ek olarak, yeni yönetmeliğin en çok tartışılan 5. Maddesinin 1. Fıkrasının c bendi ve ç bendi üzerinde geçiş hakkı verilmesi hususunda görüşmelerimiz sürüyor. Yönetmelikte yer alan 5. Maddenin 1. fıkrasının c bendi; mesken, ticarethane ve sanayi tesisleri için yapılacak yeni başvurularda, sözleşme gücü ile sınırlı olmak şartını ve arazi kurulu olmaksızın çatı ve cephe uygulamaları için aylık mahsuplaşma imkanı sağlamaktadır.
Ayrıca, 5. Maddenin 1. Fıkrasının ç bendinde belirtilen üretim ve tüketimin aynı yerde olduğu uygulamalar için hem veriş hem de çekiş yönlerinden her bir kwh için ayrı ayrı dağıtım bedeli alınacaktır. Öte yandan, 5. Maddenin 1. fıkrasının ç bendi; mesken, ticarethane ve sanayi tesisleri için üretim ve tüketimin aynı ölçüm noktasında olmak koşuluyla, çatı, cephe ve araziye kurulum yapabileceğini belirlemektedir. 5.1.ç kapsamında 5MW üst sınırı bulunmamakta; üst sınır bağlantı gücü ile belirlenmektedir. Yönetmeliğin 26. maddesinin 5. fıkrasında, birinci fıkrada belirtilen koşulları sağlayarak 5.1.ç kapsamında kurulan üretim tesislerinde aylık mahsuplaşma sonucunda şebekeye enerji verilmesi halinde, söz konusu enerji miktarı ilgili mevzuat uyarınca YEKDEM kapsamında değerlendirileceği belirlenmiştir. Ancak bu enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilir ve bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz ve bu kapsamda sisteme verilen enerji YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınır.
Ülke ekonomisinin kilit oyuncularından olan OSB’ler için lisanssız elektrik üretiminde tanınan hakların, OSB dışındaki sanayi tesislerine 5. Maddenin 1. Fıkrasının c bendinde tanınan haklar ile benzer nitelikte olması için Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde yapılması gereken düzenleme için de görüşmelerimiz sürüyor. Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’nin 54. maddesinin 1. bendinin b fıkrasının 9. alt başlığında “OSB tüzel kişiliği ve katılımcının kendi ihtiyacı için kurulan/kurulacaklar hariç olmak üzere, güneş ve rüzgârdan elektrik enerjisi üreten tesisler, kurulamaz.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm ile Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği Organize Sanayi Bölgeleri aleyhine sınırlandırılmaktadır. 5.1.ç kapsamında yeni yönetmelikten sonra kurulacak santraller için aylık mahsuplaşma kuralları geçerli olurken Organize Sanayi Bölgelerinde aylık mahsuplaşma kapsamında mahsuplaşmadan kalan enerji miktarının, aktif enerji bedeli üzerinden bağlı bulunduğu dağıtım şirketine 10 yıl boyunca satabilme hakkı tanınmamaktadır.
Tüm güneş enerjisi dostları, yeni yönetmeliğe yönelik bu ve benzeri mağduriyetlere yönelik görüş ve önerilerini GÜNDER’e iletebilir. Lisanssız Elektrik Üretimi için belirlenen bu yeni yol haritasının gelişme sürecini altta sizler için derledik:
10 Mayıs 2019: Lisanssız üretim tesislerinde kurulu güç üst sınırı 5 MW’ye çıkarıldı
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Dayalı Üretim Faaliyeti Gösteren Tesisler İçin Uygulanacak Fiyat ve Süreler ile Yerli Katkı İlavesine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 1044) 10 Mayıs 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Dayalı üretim faaliyeti gösteren tesisler için uygulanacak fiyat ve süreler ile yerli katkı ilavesine ilişkin kararda değişiklik yapan Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete’nin 10 Mayıs 2019 tarihli sayısında yayımlandı. Lisanssız üretim tesislerinde kurulu güç üst sınırı 1 MW’den 5 MW’ye yükseltilerek üretilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi üretiminin EPDK tarafından ilan edilen kendi abone grubuna ait aktif elektrik enerjisi bedeli üzerinden ücretlendirileceği belirlendi.
- YEK Destekleme Mekanizması’na tabi üretim tesislerinde üretilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için, EPDK’nın belirlediği kendi abone grubuna ait perakende tek zamanlı aktif enerji bedelinin ilgili tesisin işletmeye giriş tarihinden itibaren 10 yıl süre ile geçerli olması uygulamasına,
- Sanayi, ticarethane ve aydınlatma aboneleri için kurulan çatı ve cephe uygulamalı güneş enerjisi kaynaklı üretim tesisleri ile diğer yenilenebilir elektrik üretim tesislerine getirilen 1,000 MW’lik sınırın kaldırılmasına,
- Tarımsal sulama aboneleri ile içme suyu tesisleri ve atık artıma tesisleri ile birden fazla tüketim tesisinin ihtiyacını karşılamak üzere kamu kurumları tarafından kurulan çatı, cephe ve arazi uygulamalı yenilenebilir elektrik üretim tesislerinin de bu uygulama kapsamına dahil edilmesine karar verildi.
12 Mayıs 2019: Lisanssız elektrik üretim tesisleri için aylık mahsuplaşma düzenlemesi yayımlandı
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından 12 Mayıs 2019 tarifli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Lisanssız elektrik üretim tesisleriyle ilgili olarak özellikle güneş enerjisi sektörünün merakla beklediği aylık mahsuplaşma düzenlemesi de yenilenen yönetmelikte belirlendi.
Yeni lisanssız yönetmeliği ile birlikte artık gerçek veya tüzel kişilikler, lisans alma veya şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın elektrik enerjisi üretebilecek, ihtiyaç fazlası üretimlerini şebekeye verebilecek ve şebekeye verilen elektrik enerjisi YEKDEM kapsamında değerlendirilecek. “Aylık mahsuplaşma” olarak ifade edilen uygulama, yönetmeliğin 26’ıncı maddesi ile yürürlüğe girdi.
İlgili şebeke işletmecisi, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla yapılacak başvurular neticesinde bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanan ve üretimi ile tüketimi aynı ölçüm noktasında olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri için, üretilerek şebekeye verilen elektrik enerjisi miktarını bağlantı anlaşmasında belirlenen yere takılan sayaç verilerinden saatlik bazda tespit edecek.
İlgili şebeke işletmecisi, elde edilen saatlik verileri abone grupları ve kaynak bazında bir araya getirerek fatura dönemi bazında şebekeye verilen ve şebekeden çekilen elektrik enerjisi miktarını belirleyecek ve her ayın altıncı gününe kadar ilgili görevli tedarik şirketine bildirecek. Piyasa Yönetim Sistemi vasıtası ile her ay saatlik bazda, uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuat hükümlerinde uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarında yer alan sayaçların değerlerinin bildirilmesine ilişkin düzenlenmiş takvime uygun olarak bildirecek.
Aylık mahsuplaşma uygulamasında;
- Yönetmelik kapsamında kurulacak tesislerde üretim ve tüketim tesislerinin aynı dağıtım bölgesi içinde olması gerekecek.
- Üretim tesisi fiili olarak üretim faaliyetine geçmeden önce ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi şebekeye verilemeyecek.
- Şebekeye verilecek enerji ile şebekeden çekilen enerji, her ayın 6’ncı günü yapılacak hesaplamalarla aylık mahsuplaşmaya tabi olacak.
- Geçici kabul alan ve İşletmeye giren tesislerde bir ay içinde sistem kullanım anlaşması (SKA) imzalanması gerekecek.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapmak amacıyla ilgili şebeke işletmecisi ile bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşmasını imzalayan üreticilere, talep etmeleri halinde şebeke işletmecisi tarafından Üretim Kaynak Belgesi alabilecek. Aynı fatura dönemine ilişkin sadece bir kez Üretim Kaynak Belgesi verilecek.
İhtiyaç Fazlası Elektriğin Alım Garantisi 10 Yıl
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve işletilen üretim tesislerinde aylık mahsuplaşma sonucunda her fatura döneminde şebekeye verilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi görevli tedarik şirketi tarafından, on yıl süreyle satın alınacak. Bu süre ilgili üretim tesisinin 19 uncu maddenin ikinci fıkrası çerçevesinde şebekeye enerji vermeye başladığı tarihten itibaren hesaplanacak.
Görevli tedarik şirketi on yıl süre ile satın almakla yükümlü olduğu bu ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için kaynak bazında toplayarak yapılacak ödemeyi belirleyecek ve ilgili fatura dönemi için piyasa işletmecisine bildireceği lisanssız üreticilere ödenecek toplam bedele (LÜYTOP) ekleyecek. Görevli tedarik şirketleri piyasa işletmecisi tarafından kendilerine yapılan ödemeden, gerçekleştirdikleri ihtiyaç fazlası elektrik üretimi için hesaplanan tutarı üreticilere kendilerine ödeme yapılan ayı takip eden ayın beşinci gününe kadar ödeyecek. Üreticiler tarafından sistemden alınan elektrik miktarının şebekeye verilenden daha yüksek olması halinde ise aradaki fark üreticiler tarafından kendilerine ödeme yapılan ayı izleyen ayın beşinci gününe kadar tedarikçilere ödenecek.
26 Haziran 2019: Çatı ve Cephe Tipi GES’ler için Aylık Mahsuplaşmayla İlgili Dağıtım Tarifeleri Yayınlandı
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca (EPDK) güneş enerjisinde dayalı çatı ve cephe uygulamaları için aylık mahsuplaşmayla ilgili dağıtım tarifelerini Resmi Gazete’nin 26 Haziran 2019 tarihli sayısında yayınladı.
Söz konusu kurul kararı, bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanan ve tüketim tesisi ile aynı ölçüm noktasında olan, kurulu gücü bağlantı anlaşması sözleşme gücü ile sınırlı 5 MW’a kadar olan lisanssız elektrik üretim tesisleri ve 10 kW’a kadar (10 kW dahil) yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı çatı ve cephe uygulamalı elektrik üretim tesisleri için uygulanacak.
- Mahsuplaşma kapsamındaki tüketim karşılığı üretim için tüketim tesisinin abone grubuna özgü tüketici dağıtım tarifesinden %50 indirim,
- Mahsuplaşma sonucu tüketimin fazla olduğu kısım için tüketim tesisinin abone grubuna özgü tüketici dağıtım tarifesi,
- Mahsuplaşma sonucu, tüketimin üretime eşit veya tüketimin üretimden fazla veya az olduğu durumlarda veriş yönünde dağıtım bedeli üretim tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren 10 yıl süre ile %100 indirimli uygulanacak.
Çatı ve Cephe Uygulamaları için Onay ve Kabul İşlem Bedelleri Belirlendi
Konuya ilişkin kurul kararında, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği kapsamında 10 kilovat ve altı çatı ve cephe uygulamalı güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisleri için elektrik dağıtım şirketleri tarafından yapılacak onay ve kabul işlemlerinin bedeli belirlendi. Elektrik dağıtım şirketlerinin ilgili başvuru sahiplerinden söz konusu tesislerin onayı için 120 lira, kabulü için 159 lira tahakkuk etmesine karar verildi.
İlgili şebeke işletmecisi ve görevli tedarik şirketlerine yapılacak başvurular ile sonuçlandırılan taleplerde, pay devri için ücret alınmayacak, diğer işlemler için ise 500 lira ödenecek.
27 Haziran 2019: EPDK, Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Duyuru Yayınladı
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), lisanssız elektrik üretimine ilişkin duyuru yayınladı. Lisanssız elektrik üretimine ilişkin mevzuat kapsamında 5000’den fazla üretim tesisinin geçici kabulünün tamamlandığı ve yaklaşık 5800 MW kurulu gücün işletmeye alındığı bildirildi.
EPDK’nın lisanssız elektrik üretimine ilişkin duyurusunda, yönetmeliğin nihai amacının tüketilen enerjinin yerinde üretilmesi ve şebekeye olan ihtiyaçların en aza indirilmesi olduğu ve lisanssız üretimin esasen tüketime özgüleşmiş üretim haline gelmesinin amaçlandığı belirtildi.
Aylık mahsuplaşma ile ilgili düzenlemeler şöyle;
- Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih öncesinde bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanan ve üretim ile tüketim tesisinin aynı ölçüm noktasında yer almadığı üretim tesislerinin iç tüketim miktarı (üretim tesisi ve üretim tesis sahasında yer alan her türlü yapı, ekipman), tüketim tesisinin saatlik mahsuplaşmasına dahil edilerek hesaplamalarda dikkate alınacaktır. Bahse konu tüketim için perakende satış sözleşmesi imzalanan (abonelik tesis edilen) durumlar için Geçici 3 üncü madde kapsamında işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
- Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihten önce bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu alan tesisler ve Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihten sonra bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu alan yenilenebilir enerji kaynağına dayalı olmayan tesisler için saatlik mahsuplaşma (Geciçi 1 inci madde kapsamındaki düzenleme hariç olmak üzere), Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihten sonra bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu alan yenilenebilir enerji kaynağına dayalı tesisler için aylık mahsuplaşma hükümleri uygulanacaktır.
- Üretim faaliyeti göstermek isteyen kişilerce, çatı ve cephe uygulamalı olma şartı aranmaksızın, tüketim tesisiyle aynı ölçüm noktasında 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi kapsamında kurulacak üretim tesislerine de aylık mahsuplaşma hükümleri uygulanacaktır. Aylık mahsuplaşma sisteminde bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücüne kadar üretim tesisi kurulmasına imkan tanınıyor olmakla birlikte mevcut yatırım maliyetleri ve elektrik fiyatları dikkate alındığında özellikle güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için kişilerin aylık tüketimlerini karşılayacak büyüklükte üretim tesisi kurmasının yatırımın geri dönüş süresi açısından avantaj sağlayacağının hatırlatılmasında fayda görülmektedir.
- Aylık mahsuplaşma sisteminde bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücüne kadar üretim tesisi kurulmasına imkan tanınıyor olmakla birlikte mevcut yatırım maliyetleri ve elektrik fiyatları dikkate alındığında özellikle güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için kişilerin aylık tüketimlerini karşılayacak büyüklükte üretim tesisi kurmasının yatırımın geri dönüş süresi açısından avantaj sağlayacağının hatırlatılmasında fayda görülmektedir.
- Aylık mahsuplaşma uygulanacak üretim ve tüketim tesislerine ilişkin sistem kullanım bedelleri 20/06/2019 tarihli ve 8666 sayılı Kurul Kararı ile belirlenmiştir. Buna göre, 11 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrası kapsamındaki üretim tesisleri için veriş yönlü sistem kullanım bedeli uygulanmayacaktır. Çekiş yönlü sistem kullanım bedellerinde ise tüketimin üretime eşit veya tüketimin üretimden düşük olduğu durumlar için % 50 indirim uygulanacak iken, tüketimin üretimi aşan kısmı için ise ilgili tüketici grubu için belirlenmiş çekiş yönlü tüketici dağıtım bedelinde herhangi bir indirim uygulanmayacaktır.
