Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, 2050’ye kadar karbon salınımlarının en az seviyeye indirilmesi için gelecek 10 yılda 1 trilyon euroluk yatırım yapılmasına yönelik planını açıkladı. Ancak, parlamento üyeleri paranın nereden sağlanacağı ve geri dönüşümü konusunda hemfikir değil.
AB Komisyonu, “Avrupa Yeşil Anlaşması” çerçevesinde kıtayı 2050’ye kadar iklime zararsız hale getirmeyi amaçlayan yatırım programını yayımladı. Buna göre, iklim hedeflerine ulaşılması için gerekli olan yatırımlar AB tarafından daha fazla desteklenecek. AB, çevre dostu, yeşil, rekabetçi ve kapsayıcı bir ekonomiye geçiş için gereken yatırımları teşvik edecek.
AB’nin gelecekteki bütçesinin yaklaşık 503 milyar euroluk kısmı iklim ve çevre hedefleri ile uyumlu programlara ve projelere aktarılacak. Kamu ve özel sektör ortaklığındaki projelerle de 279 milyar euro yatırım gerçekleştirilecek.
Üye ülkeler ve AB ortak finansmanı ile yapılan çevre dostu projelere 114 milyar Euro sağlanacak. Söz konusu yatırımlar ve çarpan etkileriyle, Avrupa’da gelecek 10 yılda iklim ve çevre alanındaki sürdürülebilir yatırımlar için 1 trilyon euroluk kaynak ayrılacak. Göreve 1 Aralık’ta başlayan AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen çevre ve iklim konusuna öncelik vereceğini açıklamıştı.
AB, 2050’ye kadar karbon salınımların en az seviyeye indirilmesi ve kalan salınımların çeşitli tedbirlerle dengelenmesini sağlayarak iklime zarar vermeyen bir kıtaya dönüşmeyi hedefliyor.
Fon nereden sağlanacak?
Paranın yaklaşık yarısı, Bölgesel Kalkınma Fonu, Uyum Fonu, Horizon Avrupa ve Yaşam programı gibi iklim ve çevre projelerine katkıda bulunan çeşitli programlarla AB bütçesinden gelecek. Bu da AB ülkeleri tarafından 114 milyar Euro ek finansman sağlanmasını gerektirecek.
InvestEU ve ETS fonları aracılığıyla yaklaşık 300 milyar Euro değerinde özel ve kamu yatırımının harekete geçirilmesi bekleniyor. Yeşil dönüşümden en çok etkilenen bölgeleri ve toplulukları desteklemek için tasarlanan yeni Just Transition Mekanizması kullanılarak 100 milyar Euro daha çekilmesi bekleniyor. Bu bölgeler arasında büyük oranda kömüre bağımlı ülkeler yer alıyor.
Mekanizma üçe ayrılıyor: Adil Geçiş Fonu, InvestEU finansman akışı ve Avrupa bütçesinden desteklenen Avrupa Yatırım Bankası kredileri. Tüm bu enstrümanların kamu ve özel yatırımlara 100 milyar Euro çekmesi bekleniyor.
Fon, özellikle AB enerji üretiminin yaklaşık dörtte birini sağlayan kömür gibi fosil yakıtlara bağımlı bölgelere yardımcı olacak. AB’deki kömür sektörü, Polonya’dan İspanya’ya kadar 100’den fazla Avrupa bölgesinde, kömür madenleri ve enerji santralleri gibi doğrudan bağlantılı faaliyetlerde 238.000 kişiyi istihdam ediyor. Kömür santralleri azaltılmaya çalışılsa da, 2015 yılındaki ölçümlerde, 12 AB ülkesinde 128 kömür madeni ve 21 AB ülkesinde ise 207 kömür santrali bulunmaktaydı.
AB planı iklim değişikliğinden en çok etkilenen yerlerin öncelikli olarak dönüşümüne yönelik olacak. Bu bölgelerdeki endüstrilerin daha çevreci şekilde çalışması ve sürdürülebilir enerji kaynaklarından faydalanması arzulanıyor.
Avrupa Parlamentosu Üyeleri neler düşünüyor?
Avrupa Parlamentosu Üyeleri ise Adil Geçiş Mekanizmasının fonlanması ve yürütülmesi konusunda hemfikir görünmüyor. Yatırımların yol haritası 14 Ocak tarihli parlemontada tartışıldı ve paranın nereden sağlanacağı ve geri dönüşümünün net olmadığı vurgulandı. Öne çıkan görüşler şöyle:
Siegfried Mureșan (EPP, Romanya): ”Geçişin etkilerini hafifletmek için yeterli kaynak ayrılmalı. Ne uyum, ne tarım, ne de araştırma ve yenilik için uygulanan mevcut politikalar etkilenmemelidir. Bu ek bir öncelik ve en üst düzeyde finanse edilmesi gerekiyor.”
Iratxe García Pérez (S&D, İspanya): “Bu sosyal ve ekolojik dönüşümü desteklemek için taze finansman ihtiyacına bakmalıyız. AB’nin bir sonraki uzun vadeli bütçesinin en az %30’unun iklim değişikliği ile mücadeleye adanması gerekiyor.
Dragoș Pîslaru (Renew, Romanya): “Tüm üye devletleri bu araçları kullanmaya ve Avrupa’nın en önemli kaynağına, vatandaşlara yapılan yatırımlara odaklanmaya çağırıyorum.”
Niklas Nienaß (Yeşiller, Almanya): “Bu teklif, tüm kömür bölgeleri için somut çıkarma planları ile açık ve adil bir geçiş anlamına gelirse destekleyebiliriz.”
Gianantonio Da Re (ID, İtalya): “Kaynakların nereden geleceği pek açık değil. Yararlanıcılar için kriterler ve fonların nasıl dağıtılacağı da çözülmelidir.”
Bütçe komitesi başkanı Johan Van Overtveldt (ECR, Belçika), paranın bir kısmının nereden geleceği konusunda netlik bulunmadığına da işaret etti. “Döngüsel bir ekonomiden yanayız, ancak“ fon ve paranın geri dönüşümü ”ne karşıyız. Finansal maceralardan yana değiliz.”
Bölgesel kalkınma komitesi başkanı Sayın Omarjee (GUE, Fransa): “Bu geçişte sosyal maliyetleri azaltmalı ve bölgeleri desteklemeliyiz.”
“Avrupa’nın İklimi Değişiyor”
Avrupa Çevre Ajansı, değişen bir iklimin yaşamlarımızın neredeyse her yönünü etkileyeceğini belirttiği çalışmada, Avrupa’nın pek çok bölgesinde yağış yoğunluğundaki ve sıklığındaki artışın, sellerin şiddetli ve sık yaşanmasına neden olacağını belirtiyor. Güney Avrupa da dahil olmak üzere, Avrupa’nın diğer yerlerinde, yüksek sıcaklıklar ve azalan yağış, birçok bölgenin kuraklık tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceği anlamına geliyor.
